افتادگی پلک یا پتوز (Droopy eyelid یا ptosis) به حالتی گفته میشود که پلک بالا یا پایین استحکام و پایداری خود را از دست داده و به سمت پایین بیفتد. در حالت کلی دو نوع افتادگی پلک چشم داریم که عبارت است از: افتادگی پلک بالا و افتادگی پلک پایین چشم. افتادگی پلک بالا (که شایعتر است) ممکن است خفیف یا شدید باشد به حدی که مردمک را بپوشاند (نقطه سیاه در مرکز چشم شما که نور را به داخل میدهد).
پتوز پلک بالا میتواند دید طبیعی را محدود یا حتی به طور کامل مسدود کند و زیبایی ظاهری افراد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. از این رو بسیاری از افرادی که با این مشکل درگیر هستند، به فکر یافتن راهکاری مطمئن، ایمن، موثر و غیر قابل بازگشت میباشند. با این مطلب از سری مقالات کلینیک تخصصی پوست و مو رز همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد روشهای جدید درمانی برای افتادگی پلک چشمها کسب کنید.
از کجا بفهمم افتادگی پلک دارم؟
دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است علت افتادگی ناگهانی پلک چشم به شمار رود از جمله موارد زیر:
- بیشتر موارد پتوز چشم فقط با افزایش سن اتفاق میافتند. در واقع با افزایش سن، پوست و ماهیچههای پلکها کشیده و ضعیف میشوند و پلک را به سمت پایین رها میکنند.
- برخی از نوزادان با پتوز در یک یا هر دو پلک متولد میشوند، این کودکان باید یک معاینه کامل پلک انجام دهند.
- در حالت کلی افتادگی پلک فوقانی و تحتانی میتواند مادرزادی یا اکتسابی باشد، همچنین گاهی میتواند منشأ نوروژنیک، میوژنیک، آپونورتیک، مکانیکی یا تروماتیک داشته باشد.
- اگر ماهیچهها یا رباطهایی که معمولاً پلک را بالا میبرند در اثر آسیب یا بیماری ضعیف شوند، پتوز میتواند در آینده با افزایش سن رخ دهد.
- گاهی اوقات افتادگی پلک خفیف نتیجه آسیب به اعصابی است که ماهیچههای پلک را کنترل می کنند؛ مثلا مانند افتادگی پلک بعد از عمل آب مروارید.
- در برخی مواقع، جراحی چشم تغییرات استحکامی پلک را سرعت میبخشند، زیرا ابزارهایی که برای باز نگه داشتن چشم در حین جراحی استفاده م شوند، می توانند موجب کشیده شدن بیش از حد عضلات پلک شوند.
افتادگی پلک شدید دلایل زیادی میتواند داشته باشد. عمده علل این شرایط شامل افزایش سن و یا ویژگیهای ارثی است؛ یعنی افرادی که با این مسئله دست به گریبان هستند احتمالا والدین یا خویشاوندانی با این صفت دارند یا داشتهاند. به هر حال پتوز پلک میتواند به دلایل زیر در افراد ظهور کند:
- آسیب یا کشیدگی عضلات یا رباطهای پلک: پارگی یا کشیدگی عضلات پلک موجب آسیب جزئی یا کامل در پلکها میشود که اغلب با سایر آسیبهای چشمی از جمله ساییدگی قرنیه، اختلال در سیستم تخلیه اشکی و افتادگی پلک یک طرفه به سمت پایین همراه است. این اتفاق ممکن است در نتیجه وارد شدن ضربههای مهلک به چشم، تصادف، برخورد اجسام تیز و برنده به پلک، یا حتی لیفت کردن چشم با عمل جراحی و یا لیفت با نخ پلک و شقیقه رخ دهد.
- آسیب به عصب کنترل کننده عضلات پلک: تزریق بوتاکس در اطراف چشم و شقیقه و پیشانی، وارد شدن ضربه، استفاده از روشهای جوانسازی تحت نظر افراد غیر متخصص و … میتوانند علت افتادگی ناگهانی پلک چشم باشند.
- افزایش سن: افزایش سن اصلیترین علت افتادگی پاکها بالا و پایین است. در اثر بالا رفتن سن، میزان کلاژن سازی پوست کاهش مییابد و نتیجه آن با پتوز پلکها و دیگر آثار سالخوردگی نمایان میشود.
- عارضه جراحی چشم: گاهی اوقات خانمها و آقایان با اهداف زیبایی و یا درمانی اقدام به عمل جراحی چشم میکنند. در این شرایط یکی از عوارضی که احتمال دارد رخ دهد، افتادگی پلک در اثر آسیب به عضلات و اعصاب میباشد. لازم به ذکر است که این عارضه جانبی بیشتر در اثر عملهای جراحی زیبایی مانند لیفت چشم یا شقیقه به وجود میآید.
- عارضه تزریق بوتاکس: یکی از عوارض تزریق نادرست بوتاکس به دست افراد کم تجربه و ناشی، افتادگی پلکها به سمت پایین است.
- افتادگی پلک مادرزادی: برخی از شرایط ژنتیکی (اختلال در اعصاب و ماهیچهها) میتوانند علت افتادگی پلک مادرزادی باشند.
- افتادگی پلک در جوانی: شرایط پزشکی (مانند سکتههای قلبی و برخاً سکته مغزی)، استرس زیاد، استفاده از روشهای مختلفی مثل لیفت با نخ، استفاده از لنزهای تماسی، مالش بیش از حد چشم و … میتوانند علت افتادگی پلک در جوانی به شمار بروند.
خوب است بدانید که پتوز در بیشتر موارد منجر به هیچ مشکلی در سلامتی نمیشود و به راحتی قابل کنترل است.
از کجا بفهمم افتادگی پلک دارم
اولین و اصلیترین علامت افتادگی پلک چشم: افتادگی یک یا هر دو پلک بالا میباشد. این اتفاق دردناک نیست اما می تواند دید شما را محدود کند، گاهی نیز ممکن است مجبور شوید سر خود را به عقب ببرید و چانه خود را بالا بیاورید تا بهتر ببینید.
همچنین در مواردی ممکن است مجبور شوید ابروهایتان را قوس دهید تا پلکهایتان را بلند کنید و محیط پیرامون خود را تشخیص دهید. با گذشت زمان این حرکات ممکن است روی سر، گردن و مهرههای شما تأثیر منفی بگذارد. بنابراین اگر پلک بالای شما به قدری افتاده شده که روی مژههایتان را پوشانده یا فضایی در پشت پلکتان (در اثر تورم) باقی نگذاشته احتمالا دچار پتوز چشم شدهاید. برای اطمینان از این وضعیت میتوانید به یک پزشک برای معاینه دقیقتر مراجعه داشته باشید.
پیشگیری از افتادگی پلک
به گزارش رسمی انجمن ملی سکته مغزی امریکا، وادار کردن پلکها به ورزش کردن روزانه (هر یک ساعت یکبار) میتواند تا حدودی افتادگی پلک را بهبود بخشد. برای این ورزش شما میتوانید با بالا بردن ابروها، قرار دادن انگشت زیر آن و بالا نگه داشتن آنها به مدت چند ثانیه در حالی که فشار میآورید که پلکهایتان را ببندید، به هدف خود برسید. از دیگر راههای جلوگیری از افتادگی پلک، عدم کشیدگی پلک با استفاده از لیفت با نخ یا عمل جراحی، آرایشهای مخصوص که موجب کشیدگی چشم و پلک میشود میتوان نام برد.
درمان افتادگی پلک
پایین افتادگی پلک میتواند ثابت بماند، در طول زمان بدتر شود (پیشرونده باشد) یا مرتبا عود کند و بهبود یابد (متناوب)؛ به هر حال نتیجه نهایی این اختلال بستگی به علت پتوز دارد. در بیشتر موارد، جراحی در بازیابی ظاهر و عملکرد بهترین روش درمان افتادگی پلک به شمار میرود و بسیار موفق است. در کودکان، افتادگی شدید پلک ممکن است منجر به تنبلی چشم یا آمبلیوپی شود که میتواند منجر به از دست دادن بینایی در طولانی مدت شود. به منظور جلوگیری از بروز این عوارض دو نوع راهکار درمانی با زیر مجموعههایشان را برایتان آماده کردهایم که با هم میخوانیم:
- کرم خوب برای افتادگی پلک: برخی از کرمهای مخصوص وجود دارند که حاوی موادی همچون تحریک کنندههی کلاژن و الاستین هستند. این کرمها میتوانند به پلک شما کمک کنند تا حدودی قوت و استحکام قبلی خود را به دست آورد. کرمهای ضد چروک و لیفت کننده از این دست موارد میباشند.
- روغن برای افتادگی پلک: مطالعات و تجربیات برخی افراد نشان میدهند که استفاده از روغن زیتون، عصاره درخت چای، عصاره “شب خُسب” (Albizia julibrissin) و “علف مقدس” (یا Siegesbeckia orientalis) از تیره کاسنیان برای جلوگیری از افتادگی پلک بسیار موثر هستند.
- ورزش برای افتادگی پلک: میتوانید با بالا بردن ابروها، قرار دادن انگشت زیر آن و بالا نگه داشتن آنها به مدت چند ثانیه در حالی که فشار میآورید تا پلکهایتان را ببندید، روی عضلات پلک خود کار کنید. در واقع این راهکار باعث ایجاد مقاومتی مشابه وزنه برداری میشود. علاوه بر این، پلک زدنهای سریع و اجباری و چرخاندن چشم نیز بر عضلات پلک تاثیر مثبت میگذارد.
- قطره چشمی برای رفع افتادگی پلک: اگرچه ممکن است علمی تخیلی به نظر برسد، اما قطره لیفت چشم تایید شده توسط FDA واقعی است! قطره چشم UPNEEQ یک داروی نیازمند تجویز متخصص چشم است که به طور موقت افتادگی پلک یا پتوز را با یک دوز روزانه بهبود میبخشد.
- قطره نفازولین برای افتادگی پلک: تحقیقات نشان میدهند اگر قطره نفازولین گهگاه (نه همیشه) مصرف شود، میتواند اثرات زیبایی و عملکردی قدرتمندی در درمان پتوز میوپاتیک خفیف تا متوسط داشته باشد.
- قطره فنیل افرین برای افتادگی پلک: گاهی اوقات در بیماران مبتلا به پتوز خفیف تا متوسط پلک فوقانی، از قطرههای فنیل افرین برای ارزیابی اینکه آیا اصلاح پتوز قابل دستیابی است یا خیر استفاده میشود. بنابراین میتوان گفت که قطره فنیل افرین (که مصرف زیاد و طولانی آن به هیچ وجه توصیه نمیشود) بر روی برخی افراد جواب میدهد و برخی دیگر را بیتاثیر رها میکند.
- درمانهای پزشکی: برخی افراد با تکنیکهای خانگی موافق نیستند و دوست دارند سریعتر از شرّ افتادگی پلکهایشان خلاص شوند. برای این دست از افراد گزینههای زیر روی میز هستند:
- بوتاکس برای افتادگی پلک: تزریق بوتاکس یک درمان بسیار مناسب برای پلکهای افتاده است. این راهکار درمانی میتواند موقعیت ابروها را تغییر بدهد یا افتادگی جزئی پلک که باعث میشود پلکها بیشتر از حد معمول آویزان شوند را درمان کند. بوتاکس را میتوان در انتهای بیرونی ابرو تزریق کرد تا ابروها کمی بالا بیایند. برای استفاده از تکنیک باید یک پزشک ماهر و یک مرکز زیبایی معتبر که از برندهای استاندارد بوتاکس استفاده میکند و انتظارات شما را از نتیجه نهایی در نظر میگیرد انتخاب کنید.
- تزریق ژل برای افتادگی پلک: دیگر راهکار پزشکی برای خلاصی از پتوز پلک استفاده از ژل یا فیلر میباشد. بهترین برندهای ژل برای دستیابی به لیفت چشم بدون انجام جراحی پلک، بلترو (Belotero) یا رستیلین (Restylane) هستند. این محصولات قابلیت جذب و برگشت پذیری دارند که از ژل اسید هیالورونیک (مولکول طبیعی در پوست) ساخته شدهاند. تزریق فیلر پلک در مطب در حالت نشسته، با یا بدون کرم بی حس کننده باید توسط یک پزشک با تجربه انجام شود.
- بلفاروپلاستی برای درمان افتادگی پلک: بلفاروپلاستی نوعی جراحی است که افتادگی پلک را fi به طور موثر برای همیشه ترمیم میکند. یک چشم پزشک یا یک جراح پلاستیک و ترمیمی میتواند این جراحی را انجام دهد. در طول جراحی، جراح برشی را در چین طبیعی چشم شما ایجاد میکند و پوست، ماهیچه و احتمالاً چربی اضافی را در امتداد پلک بالایی چشم شما برمی دارد. بعد از آن اگر نیاز به تراشیدن استخوان نباشد، با مهارت تمام دو سمت پلک را به هم بخیه زده و زخم را میبندد. بلفارو پلاستی را با نام عمل پلک افتاده نیز میشناسند.
- درمان افتادگی پلک با نخ: برخی افراد میپرسند لیفت پلک بدون جراحی امکان پذیراست ؟ چراکه نه؟ یکی از درمانهای جدید و نام آشنا برای افتادگی پلک، لیفت با نخ به صورت سرپایی و با بیحسی موضعی است. یک پزشک آموزش دیده میتواند با استفاده از 2 یا 4 نخ مخصوص لیفت، پلک و چشمان شما را به سمت بالا و متمایل به شقیقههایتان سوق دهد.
- درمان افتادگی پلک با لیزر: امروزه به لطف پیشرفتهای حاصلشده میتوان عارضه افتادگی پلک را با روشهای متعددی درمان نمود. یکی از روشهایی که این روزها محبوبیت بسیاری را کسب کرده، لیزر درمانی میباشد. این روش در مقایسه با روشهای سنتی از عوارض جانبی کمتری برخوردار بوده و برای پلک بالا و پلک پایین قابلاجرا است.لیزر تورم و درد کمتری را برای فرد متقاضی ایجاد میکند؛ از این رو، دوران نقاهت وی به حداقل ممکن میرسد. در خصوص مزایای این تکنیک درمانی میتوان به موارد زیر نیز اشاره داشت:
- عدم خونریزی
- بهبودی سریعتر
- حداقل میزان درد
- حداقل آثار زخم
- درمان افتادگی پلک عصبی: درمان های متعددی برای این حالت وجود دارد که تقریبا همگی دارویی هستند و الزاما باید تحت نظر متخصصین مربوطه انجام گیرند. کمپرس گرم و فیزیوتراپی، نیز در بسیاری از موارد که افتادگی ناشی از آسیب یا تروما است تاثیر گذار هستند.
- درمان افتادگی پلک در خانه: برخی افراد که علاقهای برای درمانهای پزشکی مانند عمل جراحی ندارند میتوانند از راهکارهای زیر برای درمان پایین افتادگی پلک استفاده کنند:
مراقبتهای بعد از جراحی افتادگی پلک چشم
از آنجایی که تجهیزات به کار رفته در این تکنیک برشهای بسیار دقیقی را ایجاد میکنند، فرد زیبا جو تورم و کبودی کمتر و دوران نقاهت کوتاهتری را تجربه میکند. عوارض اندک درمان افتادگی پلک را میتوان با استفاده از برخی از داروهای مسکن تجویزی کنترل نمود. برخی نکات مراقبتی نیز توسط پزشک معالج ارائه میشوند که برخی از آنها عبارتند از:
- اجتناب از فعالیتهای سنگین در هفته نخست
- مصرف مواد غذایی مفید و مقوی
- خودداری از مصرف فرآوردههای دخانیاتی و مشروبات الکلی
- استفاده از 2 بالش برای بالا نگهداشتن سر
- بازگشت به فعالیتهای روزمره پس از گذشت 5 الی 7 روز
- حفظ ارتباط با پزشک معالج
درمان افتادگی پلک چشم در افراد مسن
بسیاری از افراد با بالا رفتن سن با عوارض پوستی مختلفی همچون چینوچروک و افتادگی در نواحی مختلف صورت مواجه میشوند. پس از ورود به 30 سالگی، میزان کلاژن کاهش یافته و چینوچروکها افزایش مییابند. از آنجایی که پوست موجود در نواحی پلکها از ضخامت کمتری برخوردار است، پلکها راحتتر در معرض افتادگی قرار میگیرند.
بنا بر گستردگی این عارضه و نیازهای فرد زیبا جو راهکارهای پزشکی مختلفی توصیه میشوند که برخی از مؤثرترین آنها شامل موارد زیر میشوند
- درمان با عمل بلفاروپلاستی
- درمان با لیزر
- درمان با نخ مخصوص لیفت
- درمان با تزریق بوتاکس و فیلرها
در کنار تکنیکهای ذکرشده، برخی از راهکارهای مراقبتی نیز وجود دارند که بر اساس تجویز پزشک میتوان نسبت به آنها اقدام نمود. این روشها عبارتند از:
- قطرههای چشمی مانند آفلاگان و آپراکلونیدین
- تقویت عضلات چشم و ورزش پلک
- ماساژ با یخ و روغنزیتون
- استفاده از برخی از ماسکهای خانگی
برای افتادگی پلک به چه دکتری مراجعه کنیم؟
دکتر خوب برای افتادگی پلک باید آموزشهای لازم را برای جراحی دیده باشد. توصیه میکنیم متخصصین چشم، متخصص جراح عمومی و فوق تخصصین جراحی پلاستیک را برای انجام این عمل انتخاب نمایید. در مرحله دوم، تحقیقات در مورد تجربه، بازخوردها و رضایت زیباجویان قبلی ایشان را در دستور کار قرار دهید.
جراحی افتادگی پلک با بیمه امکان پذیر است؟
ترمیم افتادگی پلک در بیشتر مواقع تحت پوششدهی بیمه قرار ندارد چراکه یک متد مراقبت از زیبایی به شمار میرود. در مواردی که پتوز چشم موجب اختلال در بینایی میشود و پزشک آن را تایید نماید، میتوانید با دریافت نامه مکتوب از ایشان تا حدودی مبلغ جراحی را باز پس گیرید. برای کسب اطلاع دقیقتر از میزان حمایت بیمهگر خود باید با آنها تماس بگیرید.
هزینه جراحی افتادگی پلک چشم
هزینه نهایی جراحی افتادگی پلک همانند سایر تکنیکهای پزشکی به موارد متعددی بستگی دارد. این هزینه معمولاً پس از معاینه توسط پزشک قابل تخمین میباشد. میزان افتادگی پلک نیز میتواند در هزینه نهایی این راهکار درمانی مداخلهگر باشد. سایر مواردی که میتوانند در هزینه نهایی جراحی افتادگی پلک تأثیرگذار باشند، عبارتند از:
- تخصص، مهارت و تجربه پزشک معالج
- هزینهها و تعرفههای مرکز جراحی
- تجهیزات کلینیک
- روش و تکنیک درمان
- سختی عمل و محل درمان
- آزمایشهای تجویزشده
- نسخههای دارویی
لازم به ذکر است که معمولاً بیمههای درمانی هزینههای ناشی از این عمل را تحت پوشش قرار نمیدهند.
منابعwebmd